Əgər təbiətin sərt ?z? g?r?nərək dəryanı təlat?mə gətirərsə, Qocanın taleyi əbədi sularda qərq olar. Bununla da, solğun ?ıraqların ş?lələri altında m?rg? vuran qəsəbəsi ???n bir ne?ə yoxsul xatirələr saxlamış olar. Əslində həyatın g?r?nməyən əsrarı da Qocanın bu m?hakimə və m?lahizələrindədir. ?z?ylə filosofsayağı ?nsiyyət qurması onu g?stərir ki, biz bu uzaq səyahəti təkcə Qocanın yaşamaq haqqına bağlamalı deyilik. Təsvirə sığmayan davranışlar və m?hakimələr hadisələrin məzmununa dinamiklik və dolğunluq gətirir. Doğrudur, burada yoxsulluq və təbiilik, ?lviyyət və yaşamaq əlacsızlığı ?z-?zə dayanır. Yaşamaq, m?vcud olmaq istəyi insanı əlacsızlaşdırır. O, ali səviyyələrə qalxmaq istəyir, ancaq yaşamaq, yəni cismani həyat onun ayağından tutub dala ?əkir. İnsan ?z həyati istəklərinin dalınca qoşduqda ?lviyyətdən uzaq d?ş?r. əlacsızlıq ucbatından ali duyğularından ke?məli olur. Bunu biz balıq?ının ?z dilindən də eşidirik: «Balıq?ı olmağım bir yandan ?ld?rmək ???nd?rsə, o biri yandan ??rək ağacımdır». (Həmin əsərdən).