“Gecikmiş Hekayələr""ə Seymur Baycanın son bir ildə yazdığı 44 hekayə daxil edilib. Hekayələr ke?ən əsrlərdən tutmuş m?asir zamanlara qədər ki, d?vrlərin hadisələrini əhatə edir.
Rasim Qaraca: “Seymur Baycanın yeni ?apdan ?ıxmış “Gecikmiş hekayələr” kitabını oxuyub tamamladım. Kitaba yeni başlayanda m?əllif, hekayələri başdan sona doğru, ardıcıl oxumağımı t?vsiyə etmişdi. Adətim ?zrə, ortalardan, sonlardan bir ne?ə hekayə oxumağıma baxmayaraq vaxtında edilmiş bu xəbərdarlığa əməl etdim və toplam 44 hekayəni ardıcıllıqla oxumağa başladım. Oxuyub bitirənə yaxın mənzərə ortaya ?ıxdı, sanki 44 par?adan oluşan pazl vahid bir tablonu əks etdirirdi. Ayrı-ayrı zamanlarda və məkanlarda, tamamən ayrı-ayrı personajların iştirak etdiyi hekayələr birləşərək bir roman təsiri bağışladı, əslində isə “Gecikmiş Hekayələr”i ready-made (hazır mətn) ?slubunda yazılmış g?zəl bir roman da adlandırmaq olar.
İlk baxışdan sadə, bəzən də bəsit g?r?nən bu əhvalatları yazarın nə ???n qələmə aldığını anlaya bilmirsən, lakin get-gedə, hekayədən-hekayəyə boyalar t?ndləşir, uşaqcasına saf duyğularla və sadə dillə başlayan təsvirlər sonda xəstə bir qocanın s?y?şlə dolu acı deyinmələrinə bənzəyir. Kitabı oxuduqca Azərbaycan ədəbiyyatında nadir rast gəlinən konseptual bir mətnlə qarşı-qarşıya olduğunu dərk edirsən – zahirən rabitəsiz g?r?nən hekayələr ayrı-ayrılıqda maraqlı olmaqla bərabər, ?mumən 100 ilə yaxın bir d?vr? əhatə edir və bir mənada bug?nk? Azərbaycan insanının təşəkk?l prosesini canlandırır. Hadisələr Oktyabr inqilabından əvvəlin bəylik d?nəmindən başlayaraq ta bu g?n?m?zədək davam edir, inqilabın ilk illəri, sovet quruculuğu d?nəmi, m?haribə ?ncəsi və sonrası, 60, 70, 80-ci illər və s. – dolayısıyla y?zillik tarixin b?t?n mərhələlərini əks elətdirən hekayələr biri-birini izləyir. Əsərin qəhrəmanı ?mumiləşdirilmiş azərbaycanlı obrazıdır, belə demək olarsa, hadisələr bir nəfərin – azərbaycanlı sovet insanının başına gəlir. D?zd?r, bu insanın uşaqlığı sovetlərdən ?ncəyə, yaşlılıq d?nəmi sovetlərdən sonraya təsad?f edir, lakin ?zəlliklə sovet insanının eybəcər portreti hekayələrin mərkəz m?vzusudur. Bu coğrafiyadakı insanların cəmi y?z il ərzində necə simasızlaşdığı, mənəvi deqradsiyaya uğradığı, əxlaqi keyfiyyətlərini itirdiyi xronoloji ardıcıllıqla oxuculara təqdim olunmaqdadır. Hekayələrdə – romanda bədii dillə “biz kimik?” sualına dolayı yolla cavab verilir. Əsəri oxuyan insan bu g?nə qədər cavabsız və anlaşılmaz g?r?nən bir ?ox sualların cavabını fəhm edəcəkdir. Əslində, bədii ədəbiyyatın vəzifəsi də, hansı janrda və ?slubda yazılmasından asılı olmayaraq, i?ində olduğumuz zamanın anlaşılmaz kimi g?r?nən suallarına cavab tapmaqdır və ya buna yardım?ı olmaqdır.