Geriyə baxma qoca
Ильяс Эфендиев
İlyas Məhəmməd oğlu Əfəndiyev 1914-c? il may ayının 26-da F?zuli rayonunun Saracıq kəndində tanınmış və h?rmətli tacir ailəsində anadan olub. Bu g?n İlyas Əfəndiyevin 108 illiyidir. Avtobioqrafiq əsər hesab olunan «„Geriyə baxma qoca“» romanı İlyas Əfəndiyevin altıncı, sonuncu romanıdır. Yazı?ı bu romanı 1980-ci ildə altmış altı yaşında yazıb bitirib.
Romanda hadisələr XX əsrin əvvəllərində, x?susən, Qarabağda baş verən d?vr? hadisələrlə zəngindir. Yazı?ı ?z nəsil şəcərəsini ??zələyərək ordan xeyli bitkin və zəngin məlumatlar araşdırıb ?zə ?ıxarmışdır. Axıcı dil ilə yazılmış əsər birinci şəxsin – Muradın dilindən nəql olunur. Əslində isə Murad elə yazı?ının prototipidir. Artıq c?mlələrin olmadığı, bayağılıqdan və şişirtmədən uzaq olan bu g?zəl nəsr n?munəsi oxucuda m?sbət hisslər yaradır. Onu ke?mişini, əcdadlarını, onların d?nənini araşdırmağa vadar edir. Əsər Qarabağın dillərə dastan təbiətini, g?zəranını, arandan yaylağa, yaylaqdan arana k?? edən həyatını g?z ?n?nə gətirir. M?əllif o d?vrdəki bəylərin, xanların, onların ailə ?zvlərinin yaşayışını he? nədən ?əkinmədən pisiylə, yaxşısıyla qələmə alıb. Əsərdə anası bəy, atası isə tacir nəslindən olan Muradın uşaqlıq illəri yaxşı, varlı g?zərana d?şm?şd?r. Lakin buna baxmayaraq, o, he? vaxt varlı həyat tərzinə, k?bar yaşayışa can atmır.
Murad o d?vrdə bir ?ox haqsızlıqların şahidi olur. Babasının rəhmətə getmiş qardaşı uşaqlarını qapısında n?kər işlətməkdən tutmuş, onların dul qalmış analarının gecəylə bir ?obana qoşulub qa?masına qədər nəql edən əsər ?ox k?vrək və kədərli sətirlərlə zəngindir. Məhz bu səbəbdəndir ki, yazı?ı ahıl yaşında qələmə aldığı əsərə «„Geriyə baxma qoca“» adını verib. Kitabın ilk səhifələrində m?əllif bu adın səbəbini belə a?ıqlayır: ""Hətta indi, yəni yaşlı vaxtımda d?n?b ke?mişə baxmaq istəyəndə elə bil ki, i?əridən bir səs təşvişlə mənə deyir: «„Geriyə baxma, qoca!“». Lakin mən baxmaq istəyirəm. Mən bu ke?mişin ?ox əzablı, ?ox kədərli olduğunu bilirəm, ancaq yenə də ona təkrar-təkrar tamaşa etmək, nəyi isə anlamaq istəyirəm. "" İnsan isə elə bir varlıqdır ki, ke?mişdə nə qədər ağrı-acı ilə ?zləşə belə həmişə geriyə boylanmağa can atır. ??nki hər bir insanın ke?mişi onun ?z?nəməxsusdur. Gələcəyinizi yaxşı g?rə bilmək ???n isə tez-tez ke?mişinizə boylanın. Lap qoca olsanız da. Necə ki, İlyas Əfəndiyev altmış altı yaşında bunu bacarmışdı.
Romanda hadisələr XX əsrin əvvəllərində, x?susən, Qarabağda baş verən d?vr? hadisələrlə zəngindir. Yazı?ı ?z nəsil şəcərəsini ??zələyərək ordan xeyli bitkin və zəngin məlumatlar araşdırıb ?zə ?ıxarmışdır. Axıcı dil ilə yazılmış əsər birinci şəxsin – Muradın dilindən nəql olunur. Əslində isə Murad elə yazı?ının prototipidir. Artıq c?mlələrin olmadığı, bayağılıqdan və şişirtmədən uzaq olan bu g?zəl nəsr n?munəsi oxucuda m?sbət hisslər yaradır. Onu ke?mişini, əcdadlarını, onların d?nənini araşdırmağa vadar edir. Əsər Qarabağın dillərə dastan təbiətini, g?zəranını, arandan yaylağa, yaylaqdan arana k?? edən həyatını g?z ?n?nə gətirir. M?əllif o d?vrdəki bəylərin, xanların, onların ailə ?zvlərinin yaşayışını he? nədən ?əkinmədən pisiylə, yaxşısıyla qələmə alıb. Əsərdə anası bəy, atası isə tacir nəslindən olan Muradın uşaqlıq illəri yaxşı, varlı g?zərana d?şm?şd?r. Lakin buna baxmayaraq, o, he? vaxt varlı həyat tərzinə, k?bar yaşayışa can atmır.
Murad o d?vrdə bir ?ox haqsızlıqların şahidi olur. Babasının rəhmətə getmiş qardaşı uşaqlarını qapısında n?kər işlətməkdən tutmuş, onların dul qalmış analarının gecəylə bir ?obana qoşulub qa?masına qədər nəql edən əsər ?ox k?vrək və kədərli sətirlərlə zəngindir. Məhz bu səbəbdəndir ki, yazı?ı ahıl yaşında qələmə aldığı əsərə «„Geriyə baxma qoca“» adını verib. Kitabın ilk səhifələrində m?əllif bu adın səbəbini belə a?ıqlayır: ""Hətta indi, yəni yaşlı vaxtımda d?n?b ke?mişə baxmaq istəyəndə elə bil ki, i?əridən bir səs təşvişlə mənə deyir: «„Geriyə baxma, qoca!“». Lakin mən baxmaq istəyirəm. Mən bu ke?mişin ?ox əzablı, ?ox kədərli olduğunu bilirəm, ancaq yenə də ona təkrar-təkrar tamaşa etmək, nəyi isə anlamaq istəyirəm. "" İnsan isə elə bir varlıqdır ki, ke?mişdə nə qədər ağrı-acı ilə ?zləşə belə həmişə geriyə boylanmağa can atır. ??nki hər bir insanın ke?mişi onun ?z?nəməxsusdur. Gələcəyinizi yaxşı g?rə bilmək ???n isə tez-tez ke?mişinizə boylanın. Lap qoca olsanız da. Necə ki, İlyas Əfəndiyev altmış altı yaşında bunu bacarmışdı.
- Категория: классическая проза
- Правообладатель: Аудиокитаб ООО
- Возрастное ограничение: 0+
- Легальная стоимость: 93.56 руб.
Слушать аудиокнигу «Geriyə baxma qoca » онлайн:
Комментарии ():
Вам также может понравиться:
книги, что говорят с тобой
