""Xosrov və Şirin"" (خسرو و شيرين Khusraw o Shīrīn) (1180) – Nizami Gəncəvinin «„Xəmsə“» toplusuna daxil olan ikinci poemadır. Əsər 1180-ci ildə fars dilində yazılmışdır. Nizami bu əsəri Atabəy Şəmsəddin Məhəmməd Cahan Pəhləvan Eldəgizə (1173-1186) ithaf etmişdir. Əsərdə Cahan Pəhləvandan başqa, Toğrul ibn-Arslan Səlcuqi (1178-1194) və Qızıl Arslanın (1186-1191) da adları ?əkilir. Əsərin s?jetinin əsasında Sasani şahnı II Xosrov Pərviz (590-628) və onun həyat yoldaşlarından biri olan Şirin haqqında şərqdə geniş yayılmış «„Xosrov və Şirin“» əfsanəsi durur. Hələ Nizamidən ?ox qabaq “Xosrov və Şirin” dastanını ilk dəfə Firdovsi (X əsr) “Şahnamə”nin tərkibində nəzmə ?əkmişdir. Lakin Firdovsi əsərinin i?ində epizodik bir səhnə yaratmaqla “Xosrov və Şirin” dastanına y?ng?lcə toxunmuşdur. Bu m?vzunu geniş planda işləməyi Nizami Gəncəvi ?z ?hdəsinə g?t?rm?ş və ilk dəfə “Xosrov və Şirin” m?vzusunda məsnəvi yazmışdır. Bəzi tədqiqat?ıların fikrincə isə Nizami Gəncəvi “Xosrov və Şirin”i Fəxrəddin Əsəd Gurganinin “Veys və Ramin” poemasının m?stəqim təsiri altında yazmışdır. Qısa m?ddət ərzində məşhurlaşmış əsərin m?xtəlif d?vrlərə aid onlarla əlyazmaları d?nyanın m?xtəlif muzey və kitabxanalarında saxlanılmaqdadır. «„Xosrov və Şirin“» poeması Nizamidən sonra yetişən şair nəslinin formalaşmasına ciddi təsir g?stərmiş, m?xtəlif şərq ?lkələrindən olan onlarla şair bu əsərə nəzirələr yazmışlar.