?l?lər

Джалил Мамедкулизаде

4.45 из 5, отдано 10 голосов

C.Məmmədquluzadə yaradıcılığında “?l?lər” m?h?m m?vqe tutan dramlardan biridir.Tragikomediyanın yazılması 1909 cu ilə təsad?f edir. Əsərin 1916 cı ildə Bakıda uğurla səhnəyə qoyulması isə onun ədəbi ş?hrətini daha da artırmışdı.Bu dram vasitəsilə yazı?ı movcud cəmiyyətə qarşı ?z etirazını bildirir. Bu etirazıni yazıcı İskəndər obrazı vasitəsilə edir. İnsanların cox acınacaqlı bir m?hitdə yaşaması İskəndər obrazina cox b?y?k təsir edir. Ancaq m?vcud cəmiyyətə etiraz etsə də insanlar tərəfindən bu etiraza dəli adı verilir. İnsanların ?z dəyərlərini cox asaqı səviyyəyə salıb bundan bir ş?ar, bir qayda qanun kimi istifadə etmələri onu da ?z?nə məxsus etiraz etməyə vadar edir. Bunları g?rən İskəndər şərab icib kefli gəzməyə baslayır və buna gorə də Kefli İskəndər adlanır. M?vcud cəmiyyəti əks elətdirən ən boy?k obraz Şeyx Nəsrullah obrazıdır. Şeyx Nəsrullahın olu diriltmək bacarığına inanıb burda da insanlar ozlərinə lazim olan insanları diriltmək istəyirlər. B?t?n bunlara g?rə İskəndər həmin m?hitidəki insanları məhz “?l?l?ər” adlandırır.Şeyx Nəsrullaha inanan insanların hamısı ?z qohum əqrabasının siyahısını tutur və Şeyxə m?raciət edirlər bundan əlavə ?z qizlarını ona ?vrət olmağı təklif edirlər. Guya həmin qizlar o zaman cənnətə duşəcəklər.Əsərin sonunda ustalıqla aradan ?ıxan Nəsrullahın fırıldaq?ı olması insanlara məlum olur və Kefli İskəndərin ?l?lərə manoloqu ilə əsər başa catır. Əbədilik arzusu və ?l?m qorxusu! Ta qədimlərdən insan d?ş?ncəsini məşğul edən əsas problem! ?l?ms?zl?k arzusu insanı sehrli alma, dirilik suyu haqqında nağıllar, əfsanələr d?z?b-qoşmağa vadar edib, kimyagərlər minillər boyu insana əbədiyyət bəxş edən iksir axtarıb, lakin b?t?n bunlar bir x?lya olaraq qalıb. Cəlil Məmmədquluzadənin y?z il ?ncə yazdığı ?lməz “?l?lər”i də məhz bu axtarışların absurdluğuna bir işarədir. Amma “?l?lər”də əsas problem ?l?lərin dirilməsi yox, dirilərin “?l?m?d?r”. Burda ?lməz olan bircə şey var – “?l?l?y?n” ?lməzliyi! Nadanlığın, cəhalətin, şarlatanlığın əbədiyyəti! Bu, Makedoniyalı İskəndər zamanında da beləydi, Kefli İskəndər vaxtında da! Makedoniya şahının i?ə bilmədiyi dirilik suyu ilə Danabaş ziyalısının vurduğu arağın arasında isə mahiyyətcə elə bir fərq yoxdur. Hər ikisində fiasko! Makedoniyalı İskəndər dirilik suyuna ?ata bilmədiyi kimi, Kefli İskəndərin arağı da onun dərdinə dərman ola bilmir.

Скачать Слушать онлайн