İldırım Bəyazid

Сергей Бородин

4.9 из 5, отдано 8 голосов

İldırım Bəyazid – Osmanlı sultanı I Muradın oğludur, atasının taxta ?ıxdığı 1360-cı ildə anadan olan Bəyazidin anası G?l?i?ək xatundur. 1381-ci ildə d?vlət idarəsində yetişməsi ???n K?tahyaya qubernator təyin edildi. 1389 –cu ildə da səlib ordusu ilə edilən Birinci Kosova d?y?ş?nə qatılaraq b?y?k qəhrəmanlıq g?stərdi. Atası Sultan Murad, bu d?y?ş sonunda bir Serbli tərəfindən şəhid edildikdən sonra, Osmanlı taxtına ke?di. Hərbi əməliyatlar zamanı s?rətli hərəkət etdiyinə g?rə «İldırım» ləqəbin almışdır. Kosova savaşı zamanı Rumeli əsgərləri ilə sağ qanada rəhbərlik etmişdir. Savaşın qazanılmağındada b?y?k rol oynamışdır. Bəyazid hələdə d?şməni təqib edən qardaşı Yaqubu ?ağırtdıraraq taxta ortaq olar ş?bhəsi ilə edam etdirdi. I Muradın ?l?m? ilə meydana gələn səltənət dəyişikliyi Anadolu bəyliklərinin x?susilədə, ?z?n? Səlcuqların varisi hesab edən Qaramanlıların unudulmuş sanılan d?şmənliyini yenidən ortaya ?ıxardı. Şahzadə Yaqubun qətl olunmasını bəhanə edərək s?zdə onun intiqamını almaq ???n m?haribə elan edib hər tərəfdən h?cuma ke?dilər. Qaramanoğulu Ələddin bəy tərəfindən təşviq edilən bu bəyliklər Aydın, Saruhan, Gərmiyan, Məntəşə və Həmidəli bəylikləri idi. Gərmiyanoğullarından Şah ?ələbi oğlu Yaqub bəy daha əvvəl Osmanlıların əlinə ke?miş olan Gərmiyan bəyliyinin ərazisini geri aldılar. Bununla bərabər Qaramanlılar Bəyşəhri işğal etdilər. Anadoludada Qara Tatar adlandırılan monqolların rəisi M?rvət bəydə Qırşəhri işğal edib Sivas əmiri Qadı B?rhanəddinə təslim etdi. Digər bəyliklərdə bu qarışıqlıqdan istifadə edərək bəzi yerlərin işğalına cəhd g?stərdilər. Bu hadisələr Osmanlı d?vlətini ?ox ağır vəziyytə salmışdı. Atası tərəfindən qurulmağa ?alışılan Anadolu birliyi təhl?kəyə girmişdi. Sultan İldırım Bəyazid bu vəziyyətə s?rətli şəkildə ?arə tapmalı və işləri qaydasına salmalı idi. Bunun ???n Anadoluya ke?məzdən əvvəl umelidəki vəziyyəti qaydaya salmaq lazım olduğunu d?ş?nərək ona qarşı m?xalifətdə olan əmir və əsgərləri yenidən ?znə tabe etdi. Sonra Serb kralı Lazarın hələ ki?ik yaşdakı oğlu Stefan Lazarovi?in himayədarı olan anası ilə razılaşdı. Bu serb despotu da vergi ?dəmək və lazım olduğu zaman Sultanın ordusuna əsgərlə k?mək g?stərməyi qəbul etməklə bərabər hər il Sultanın yanına gəlməyidə qəbul elədi. İldırım Bəyazid Balkanlarda g?cl? qalmaq ???n axın?ı təşkilatını yenidən canlandırmaq ehtiyacı hiss eləyərək Evrenos bəy, Paşa İgid bəy və Firuz bəy kimi paşalarlına başda Bosniya olmaq ?zərə Əflak və Tunanın şimal tərəfinə axınlar etməyi əmr etdi. Bu axınlar nəticəsində Skopye alınaraq şəhərə t?rk əhali yerləşdirildi. Bəyazid Bursaya qayıtmamışdan əvvəl şəhər-d?vlət halına gəlmiş Bizansıda işğal etmək istəyirdi. Bunu həyata ke?irmək ???n Bizansdakı taxt davasından istifadə etmək istəyirdi. Bununla da Anadoluda aparacağı m?haribə zamanı Bizans tərəfindən gələ biləcək təhl?kəni aradan qaldırmaq istəyirdi. Bəyazid Balkanlarda vəziyyəti nəzarət altına alandan sonra k?hnə paytaxt olan Bursaya gəldi. Rumeli və Bizansda vəziyəti nəzarət altına alan Bəyazid serb karalını ordusuyla bərabər Anadoluya ?ağıraraq hərəkətə ke?mək istəyirdi. Bizans İmperatorunun oğlu Manueldə ordusuyla birgə Bəyazidin yanına gəlmişdi. Sultan bundan sonra Kastamonu əmiri Candarlıoğullarından K?t?r?m Bəyazidin oğlu S?leyman Paşanıda ittifaqa ?ağırmışdı. Bu sırada Ədirnədə taxt naibi olaraq qalan Bəylərbəyi Qara Timurtaş paşanıda q?vvələri ilə birgə Anadoluya gətirtmişdi. Bu qədər b?y?k q?vvə toplamış olan Bəyazid bir tərəfdən Bizans vəliəhdi Rum q?vvələri ilə Alaşəhərə g?ndərərək Bizans İmperatorluğuna tabe olan bu şəhəri işğal elətdirmişdi. Saruhana h?cum edən Bəyazid buranı m?qavimətsiz tutmuş və Əmir Xıdır Şah ilə qardaşı Orxanı Bursaya g?ndərərək həbs etdirmişdi. Sultan Bəyazid daha sonra qaynı olan Gərmiyanoğlu Yaqub bəyə h?cum edərək başda paytaxt K?tahya olmaq ?zərə b?t?n ?lkəni ələ ke?irmişdi. Sultan Bəyazid Qərbi Anadoludakı b?t?n bəylikləri ?z?nə tabe etdikdən sonra Qaramanoğullarına ke?di. Sultan Bəyazid əvvəlcə Həmidəliyə sonra Təkə yəni Antalya tərəflərə ke?di. 1391-ci ildə baş verən bu hadisələrdən sonra Osmanlılarla m?ttəfiq olan Candaroğlu II S?leyman artıq Osmanlıları ?z?nə qarşı təhl?kəli hesab edərək Sivasda h?kmranlıq edən Qadı B?rhanəddin ilə g?r?şlərə başladı. Bəyazid Qaramanoğullarının ərazisinə girərkən Qaramanoğlu Ələddin bəy Osmanlılara qarşı d?y?şmək ???n Qadı B?rhanəddin ilə Candaroğlu S?leymandan k?mək istədi. Lakin Bəyazid bu birlik və yardımların birləşməsinə imkan vermədən Qaramanoğullarına aid bəzi əraziləri tabe etdi və Konyanı m?hasirəyə aldı. Bu zaman Bəyazid ilə m?barizə apara bilməyəcəyini başa d?şən Ələddin Əli bəy Daşəliyə ?əkilmişdi. Ələddin Əli bəy Qadı B?rhanəddindən və Candaroğlu S?leymandan k?mək gəlmədiyini g?r?b qaynı Bəyaziddən s?lh istəmək məcburiyətində qaldı. Bununla razılaşan İldırım Bəyazid onsuzda Osmanlılara aid olan Bəyşəhri, Akşəhri və başqa yerləri Qaramanoğullarından geri almaq şərti ilə s?lh bağladı.

Скачать Слушать онлайн